Kerk van Krommeniedijk

Voor de Bataafs-Franse tijd (1795-1813) konden de meest rijke en aanzienlijke Krommeniedijkers zich in de kerk – onder de vloer – laten begraven, in plaats van buiten op het kerkhof. Hoe dichter bij het altaar, hoe beter. Helaas gebeurde dat in de meeste kerken niet altijd even zorgvuldig en werden de doden in slecht afgedichte of onvoldoende diepe graven ter aarde besteld. Bovendien verzakte de kerkvloer door het telkens oplichten van de stenen, zodat uit de kieren tussen de grafstenen een doordringende rottingsgeur opsteeg. Vooral de eerste vier weken na een begrafenis was de stank haast ondraaglijk en woonden de kerkgangers met een zakdoek tegen de neus en mond gedrukt de wekelijkse eredienst bij. Waarschijnlijk komt hier de uitdrukking ‘rijke stinkerd’ uit voort.

In 1795 werd het omwille van de hygiëne officieel verboden nog langer doden in de kerk te begraven. Toch kwam het voor dat, nadat de Fransen in 1813 vertrokken waren, er af en toe weer in de kerk begraven werd. Maar vanaf 1 januari 1829 was het bij Koninklijk Besluit echt niet langer toegestaan, en werden ook de bestaande graven uit de kerk verwijderd. De grafzerken die in het huidige kerkgebouw te zien zijn, bedekken dan ook geen werkelijke graven meer. De meeste zijn overigens nog afkomstig uit de kerk die hier voor 1755 stond. Op sommige van deze zerken, van gepolijst graniet, is het beroep af te lezen dat de overledene tijdens zijn leven heeft uitgeoefend. Zo is er op een steen een tang aan te treffen en op een andere een schoen.

In zijn boek Krommeniedijk en zijn kerk schrijft dominee Boeke dat het in de zeventiende eeuw nog de gewoonte was ook op zondag te begraven, maar vanaf 1687 werd dit verboden. Net als de ommegang rond de kerk: ‘En dat sich oock niemant sal vervorderen van nu voortaen eenige doode lijcken om de kerck te draghen, hetsy jonck ofte out’.

Er werden toen meer ceremoniën verboden, zoals dat men
‘geen kruyt ofte blomgewas om doode mede te versieren van nuu voortaan bijde huijsen int minste of meeste sal mogen garen’. Evenmin dat ‘kisten van dien in eeniger manieren met soodanige kruijt inde begraffenis te brengen, mogen sijn versiert’, noch ‘de dootkisten met kruijsen te overschrijven ofte op de dootgraven kruijsen te drucken tzij met schop ofte spaa hoedanigh het gepractiseert soude mogen worden, nogte en sal men de dootkisten met geen versierde kruijsen, ofte de naem van Jesus Christi mogen behangen off diergelijcken superstitie tot onteeringe van Godes Heijligen naam te plegen, alles opte boete van XLII sch. als vooren bijde Erffgenamen vande overledenen te verbeuren.’